Boeken van Krishnamurti
We maken u erop attent dat de links hieronder verwijzen naar de originele Engelse versie van de boeken. Veel daarvan zijn ook te vinden in vertaling, zowel in de eigen boekwinkels als online.
5: DIALOGEN
8: THEMABOEKEN
1: Boeken ter kennismaking
Freedom from the Known (Vrijheid van het bekende), geredigeerd door Krishnamurti’s biograaf Mary Lutyens, is een van zijn bekendste boeken. Het is bijzonder geschikt voor degenen die Krishnamurt nog niet kennen en een beknopt, vlot leesbaar overzicht van zijn werk willen krijgen. Het bevat een selectie uit Krishnamurti’s toespraken en behandelt op een diepgaande maar toegankelijke manier veel van zijn belangrijkste thema’s. We noemen hier enkele hoofdstukken: Leren over onszelf; Het najagen van genot; Rechtvaardiging en veroordeling: Het verspillen van energie. De essentie van wat Krishnamurti in dit boek wil overbrengen is de dringende noodzaak om te veranderen en dat het ook mogelijk is. Hij zegt: ‘Om een probleem te begrijpen en er vrij van te zijn, hebben we heel veel gepassioneerde en volhardende energie nodig, niet alleen fysieke en intellectuele energie, maar energie die niet afhangt van een motief of een psychologische stimulans.’
Book of Life (Krishnamurti van dag tot dag) bevat 365 tijdloze overdenkingen, voor elke dag één, die thematisch per week zijn geordend. Gedurende een jaar belichten de gekozen passages het hele bereik van Krishnamurti’s lessen. In het begin van het jaar gaat het over gezag, geloof en relaties, seks, intelligentie en geweld. In juli en augustus komen thema’s aan bod als geluk, gekwetstheid en waarheid. Van september tot en met november zijn de hoofdthema’s: denken, tijd, transformatie en liefde. Net als veel van zijn toespraken eindigt het boek met religie en meditatie. De Book of Life bevat een schat aan diepe inzichten voor elke dag, zowel voor degenen die de wijsheid van deze unieke spirituele denker al hebben leren waarderen, als voor degenen die Krishnamurti nog maar pas hebben ontdekt. ‘Het verhaal van de mensheid zit in jou, de talrijke ervaringen, de diepgewortelde angsten, verdriet, plezier en alle overtuigingen die de mens al duizenden jaren heeft verzameld. Jij bent dat boek.’
The First and Last Freedom. Hiervan zijn meer exemplaren verkocht dan van enig ander boek van Krishnamurti. Aldous Huxley, die met Krishnamurti bevriend raakte aan het eind van de jaren dertig, schreef het voorwoord, waarin staat: ‘Alleen keuzeloos gewaarzijn kan leiden tot non-dualiteit, tot de verzoening van tegenstellingen die leidt tot een totaal begrip en totale liefde.’ Huxley besluit zijn gedegen inleiding met Krishnamurti’s woorden, die getuigen van een groot inzicht: ‘Liefde is liefde, ze kan niet door de geest gedefinieerd en omschreven worden als exclusieve of inclusieve liefde. Liefde bevat in zichzelf de eeuwigheid, ze is het werkelijke, het allerhoogste, het onmetelijke.’ Dit boek is uitgebreider dan ‘Freedom from the Known’ en bevat 21 hoofdstukken met een thema dat gebaseerd is op toespraken, en nog 38 die ontleend zijn aan vragen en antwoorden. Hier volgen enkele hoofdstuktitels: Wat zoeken wij? Wat is het zelf? Kan het denken onze problemen oplossen? Over relaties. Over de stille geest. Toen het boek werd gepubliceerd, stond in een recensie van de Observer: ‘Voor wie wil luisteren, heeft dit boek een onschatbare waarde.’
2: Klassieke werkenk
Geweld is ‘als een steen die in het water wordt gegooid’: de golven breiden zich steeds verder uit en in het centrum is het ‘ik’. Zolang dit ‘ik’ in welke vorm dan ook blijft bestaan, op een subtiele of onverbloemde manier, moet er wel geweld zijn, zegt Krishnamurti in deze toespraken en discussies. Beyond Violence bepreekt niet alleen het probleem van het individuele en collectieve geweld, maar bevat ook veel verwijzingen naar wat de religieuze geest wel of niet is, een geest die in staat is om van moment tot moment gewaar te zijn. De fundamentele verandering in de menselijke psyche, die nodig is om het geweld in onszelf en in de wereld te beëindigen, zegt Krishnamurti, kan alleen plaatsvinden als er volledige vrijheid is van angst, bezorgdheid en het verlangen naar zekerheid. Dit boek bestaat uit geredigeerde openbare toespraken en discussie in Santa Monica, San Diego, Londen, Brockwood Park en Rome.
Een ander klassiek Krishnamurti boek is Think on These Things (Denk daar maar eens over na). Daarvan zijn er drie miljoen exemplaren verkocht en het is wereldwijd in 22 talen verschenen. Het boek verkent onder andere wat echte cultuur is. Cultuur is geen kwestie van overlevering, noch van leren, talent of zelfs genialiteit, maar ‘de tijdloze beweging om geluk, God en de waarheid te zoeken. Als deze beweging wordt belemmerd door gezag, traditie of angst, vindt er verval plaats.’ In het boek worden vragen gesteld als: Wat is verlegenheid? Wat is jaloezie? Wat is geluk? Wat is verdriet? In de inleiding staat: ‘Dit boek bevat materiaal uit wat oorspronkelijk gesprekken waren met leerlingen, leraren en ouders, maar door hun intensiteit en simpele helderheid hebben ze ook grote betekenis voor mensen die nadenken, in de hele wereld, van alle leeftijden en van elke rang of stand.
Krishnamurti roept ons op elke aandrang die we voelen om te veroordelen, evalueren, concluderen, beoordelen of interpreteren los te laten als we onszelf of de buitenwereld bekijken. In The Flight of the Eagle (De adelaar in zijn vlucht) onderzoekt hij deze intense manier van helder observeren in verband met de conflicten, de oorlogen en het lijden in de wereld, waarvan we ons maar gedeeltelijk bewust zijn, een symptoom van ‘innerlijke blindheid’. De aanwezige intelligentie van de geest, die nodig is om dit aan te pakken, wordt volgens Krishnamurti vertroebeld door het denken dat gebaseerd is op het verleden, door de angst die alles misvormt en door de beelden die we er over elkaar op nahouden. In de toespraken die hij in Europa heeft gehouden spoort hij ons aan in te gaan op wat hij zegt en dat vrij van vooroordelen te verkennen. Krishnamurti verwerpt dat hij zelf ook maar enig gezag zou hebben met de woorden: ‘Het leven is groter dan alle lessen, groter dan welke leraar dan ook.’
3: Boeken die Krishnamurti heeft geschreven
In Krishnamurti’s Journal en Notebook staan enkele van zijn meest kernachtige, duidelijke lessen. Krishnamurti’s Notebook (Aantekeningen) is een dagboek waarin hij zijn waarnemingen en bewustzijnstoestand noteert. Het is zijn meest persoonlijke werk. Op 28-jarige leeftijd onderging Krishnamurti een spirituele ervaring die zijn leven veranderde en die gevolgd werd door jaren van intense, bijna onafgebroken pijn in zijn hoofd en wervelkolom.
Notebook laat zien dat dit ‘proces’ jaren later nog steeds doorging. Het boek begint: ”s Avonds was het er. Plotseling was het er en vervulde de kamer, een diep gevoel van schoonheid, kracht en tederheid. Anderen merkten het ook.’ In dit unieke verslag vind je wat je de springader van Krishnamurti’s lessen zou kunnen noemen – het bevat de hele essentie die ontspringt uit een natuurlijke bron. Krishnamurti’s Journal (Dagboek) wordt gekenmerkt door zijn eenvoudige schrijfstijl, die echter rijk is aan poëtische beelden. Door middel van levendige passages die aantonen hoezeer zijn werk is beïnvloed door de natuur, bespreekt hij de tijdloze problemen van meditatie, communicatie en zelf-gewaarzijn. Krishnamurti’s Journal, dat vol heldere observaties en mystieke inzichten staat, getuigt van een diepe sereniteit, openheid en reflectie. ‘In een stille nacht, in de rustige stilte van de geest komt dat wat eeuwige schoonheid is, zonder haar uit te nodigen, zonder haar te zoeken, zonder het rumoer van herkenning.’
De drie boeken (DEEL 1, DEEL 2, DEEL 3) die samen de Commentaries on Living (Commentaar op het leven) vormen, behoren tot de boeken die het gemakkelijkst zijn om te lezen, ook al worden er belangrijke vragen besproken als ambitie, wat is wijsheid, wat is angst en wat is waarachtig handelen? Aldous Huxley spoorde Krishnamurti aan om deze commentaren te schrijven. Ze bestaan uit een reeks dialogen met gewone mensen die Krishnamurti ontmoette in India, Europa en Amerika. Het verslag van deze ontmoetingen, gesitueerd in een steeds ander landschap, is intens en verhelderend. Bij de publicatie ervan werd gezegd dat de serie een heel nieuw genre vertegenwoordigde, met een mengeling van lyrische natuurbeschrijvingen, filosofische overpeinzingen en psychologische inzichten, voortkomend uit een diepe religieuze gevoeligheid en beschreven in helder en meeslepend proza. In deze drie delen wordt door Krishnamurti nagenoeg elk aspect van het leven besproken, waaronder het zeer relevantie begrip ‘identiteit’. ‘Als je niet de reis onderneemt naar de wegen van het zelf, kunnen waarheid of geluk niet verschijnen. Je kunt niet ver reizen als je ergens in bent verankerd. Identificatie is een schuilplaats. Een schuilplaats moet worden beveiligd en dat wat beveiligd wordt, wordt al gauw vernield. Identificatie roept destructie over zichzelf af. Vandaar het voortdurende conflict tussen de verschillende identificaties.’
4: Voor jonge lezers
Wie ben je? Wat ben je? Wat verlang je van het leven? What Are You Doing With Your Life? (Wat doe jij met je leven?!) bevat Krishnamurti’s wijze en inspirerende gedachten over de vele hindernissen in het leven, van relaties en liefde tot angst en eenzaamheid. Hij beantwoordt vragen als: ‘Wat is de zin van het leven?’ en ‘Hoe kan ik ten volle leven?’, waarbij hij laat zien hoe belangrijk het is om trouw te zijn aan jezelf. Hij benadrukt dat er geen pad is, geen hogere autoriteit, geen goeroe die je moet volgen, en dat het uiteindelijk onze eigen verantwoordelijkheid is hoe we ons leven leiden. De toegankelijke korte passages lopen soepel in elkaar over. Daarom is dit boek een goede kennismaking met het werk van Krishnamurti, vooral voor jongvolwassenen of mensen die zijn gaan twijfelen aan de keuzes die ze in hun leven hebben gemaakt. Het is een van Krishnamurti’s meest verkochte boeken van de laatste jaren. Het bestaat uit vier delen: Jezelf en het leven; Zelfkennis, de sleutel tot vrijheid; Onderwijs, werk en geld; Relaties.
Happy Is The One Who Is Nothing, met als ondertitel Letters to a Young Friend. Een uniek Krishnamurti boek, bestaande uit brieven aan een jong iemand, die zowel fysieke als psychologische problemen had. ‘Het leven is als het balanceren op een smal koord en dat vraagt buitengewone voorzichtigheid en soepele wijsheid,’ schreef hij. Pupul Jayakar zei in haar voorwoord: ‘De brieven getuigen van een zeldzame compassie en helderheid. Naarmate de lessen en de genezing verdergaan, verdwijnt het gevoel van afgescheidenheid en afstand. De woorden rijgen zich soepel aaneen en er staat geen woord te veel in. De genezing en de lessen gaan hand in hand.’ Dit boek is uitgebracht als een aantrekkelijke hardcover-editie.
Wat is liefde? Wie ben ik zonder mijn relaties? Wat is de relatie tussen mij en de maatschappij? What Are You Looking For? bevat Krishnamurti’s radicale overdenkingen over een essentiële kant van het leven: onze relaties, of dat nu met ouders en partners is of met vrienden en collega’s. Hij bespreekt onze diepste vragen en laat zien wat liefde echt is, voor jezelf, anderen en de wereld om je heen. Het boek bestaat uit drie delen en is een aanvulling op What Are You Doing With Your Life? maar bestrijkt een breder terrein door te kijken naar wat we zoeken in onze relaties met anderen en met de maatschappij in het algemeen. Het eindigt met onze behoefte om de zin van het leven te ontdekken. ‘Wat is belangrijker, het doel van het leven ontdekken of de geest zelf van zijn eigen conditionering bevrijden en vervolgens vragen gaan stellen? Misschien, als de geest vrij is van zijn eigen conditionering, is die vrijheid wel het doel. Want uiteindelijk kun je alleen in vrijheid ontdekken wat waar is.’
5: Boeken met dialogen
The Ending of Time (Het einde van tijd) is het verslag van een reeks belangrijke, verhelderende dialogen tussen Krishnamurti en David Bohm – twee heel verschillende mannen met een respectievelijk filosofische en natuurkundige achtergrond. Hierin bespreken ze existentiële vragen die een licht werpen op de fundamentele aard van het bestaan, waarbij ze onderwerpen verkennen als: inzicht, illusie, ontwaken, transcendentie, vernieuwing, moraliteit, het tijdelijke en het spirituele. Gaandeweg verkennen Krishnamurti en Bohm in de gesprekken die ze jarenlang met elkaar hebben gevoerd en zijn uitgemond in dit boek, onze relatie tot de maatschappij en bieden ze nieuwe inzichten over het denken, de dood, ontwaken, zelfrealisatie, het probleem van de gefragmenteerde geest, de zuiverheid van compassie, liefde en een intelligentie die haar oorsprong voorbij denken en tijd heeft. Op een grondige manier worden in dit boek veel thema’s uit het werk van Krishnamurti verhelderd.
Een van Krishnamurti’s bekendste videoseries is die met Alan W. Anderson. De tv-opnames van deze gesprekken vormen samen A Wholly Different Way of Living. In de uitvoerige dialogen met de toenmalige hoogleraar religious studies aan de San Diego State University wijst Krishnamurti erop dat, als we onze hoop vestigen op georganiseerde religies, wetenschap, politieke ideologieën of de markteconomie, we er niet in zullen slagen om de fundamentele menselijke problemen aan te pakken en dat we deze problemen dan juist creëren. In een tijd van ongekende veranderingen om ons heen, op politiek en sociaal gebied, wordt er van ieder van ons een fundamentele innerlijke verandering verlangd. Een uitweg uit onze moeilijkheden, zegt Krishnamurti, kan alleen in de geest beginnen, door ons bewust te zijn van de manier waarop we het leven, hoe we onszelf en anderen eigenlijk zien. In deze dialogen verwijst Anderson naar veel passages uit de westerse en oosterse religieuze geschriften, die volgens hem verkeerd zijn begrepen en Krishnamurti’s uitspraken bevestigen.
Fire in the Mind bestaat uit 15 dialogen tussen Krishnamurti en Pupul Jayakar, de schrijver van Krishnamurti: A Biography, met wie hij lange tijd bevriend was. Deze dialogen behandelen een hele reeks vragen over angst, verdriet, tijd, de dood en het einde van het zelf. Ze gaan ook in op onderwerpen die centraal staan in het huidige wetenschappelijke onderzoek, zoals de kwestie van biologisch overleven, de aard van het bewustzijn, de veroudering en vernieuwing van de hersencellen. ‘De religieuze geest is in staat om nauwkeurig te denken. Daarom kan zo’n geest de wetenschappelijke geest bevatten. Maar de wetenschappelijke geest kan niet de religieuze geest bevatten, omdat hij is gebaseerd op tijd en kennis en is geworteld in succes en prestaties. De religieuze geest is de ware revolutionaire geest. Het is de enige geest die volledig kan reageren op de huidige uitdaging en op alle uitdagingen van alle tijden.’
6: Over onderwijs
Zo is de wereld, vol bedrog, met leugenachtige politici en geldbeluste mensen. Als je niet het juiste onderwijs hebt gehad, zul je daar ongemerkt in terechtkomen. Dus wat is opvoeding? Is het bedoeld om te zorgen dat je past in huidige maatschappelijke orde, of wanorde? Deze en veel meer soortgelijke vragen die Krishnamurti aan de leerlingen stelt, vormen de inhoud van The Beginnings of Learning. Het boek is gebaseerd op de dialogen die gehouden zijn op de door hem gestichte school in Brockwood Park. Deze levendige en vaak vertrouwelijke uitwisseling gaat over zowel praktische zaken als grotere filosofische kwesties. Het tweede deel van het boek bevat gesprekken met ouders en leraren. Krishnamurti benadrukt in het hele boek dat onderwijs in de eerste plaats gericht moet zijn op zelfkennis door onderzoek en gewaarzijn.
Education and the Significance of Life is een onderzoek naar de noodzaak van een waarachtige vorm van onderwijs, die individueel en dus ook wereldwijd ertoe kan leiden dat we vrij zijn van conflicten. Het boek betoogt dat de nadruk in het onderwijs meestal ligt op slaafse aanpassing aan de algemeen geldende waarden en op het overheersende belang van techniek. In plaats daarvan benadrukt Krishnamurti dat zelfonderzoek essentieel is en dat echte educatie alleen kan plaatsvinden in een omgeving die vrij is van angst. Hij spreekt ook over praktische zaken, zoals de grootte van de klas en de functie van leiderschap. Krishnamurti beschouwde de rol van de echte leraar als ‘het allerbelangrijkste beroep’. ‘Als de leraar begrijpt wat innerlijke vrijheid betekent, kan hij de individuele leerling helpen om de door hemzelf geprojecteerde waarden en eisen te observeren en te begrijpen. De leraar helpt hem om zich bewust te worden van de invloeden uit zijn omgeving waardoor hij geconditioneerd wordt en van zijn eigen verlangens, want beide factoren beperken zijn geest en veroorzaken angst.’
In de eerste brief uit de bundel The Whole Movement of Life is Learning schrijft Krishnamurti: ‘Deze brieven zijn niet bedoeld om vluchtig door te lezen als je even geen andere dingen hoeft te doen, ze moeten ook niet beschouwd worden als amusement. Deze brieven zijn in alle ernst geschreven en als je de moeite neemt om ze te lezen, lees ze dan omdat je wilt bestuderen wat er wordt gezegd, zoals je een bloem zou bestuderen door er heel zorgvuldig naar te kijken – naar de blaadjes, de steel, de kleuren, de geur en de schoonheid. Deze brieven moeten op dezelfde manier bestudeerd worden, dus niet dat je ze ‘s ochtends leest en de rest van de dag vergeet. Je moet hier tijd aan besteden, ermee spelen, vragen stellen, onderzoeken zonder het te accepteren. Leef er een tijd mee, verwerk het zodat van jou wordt en niet van de schrijver.’ De inzichten in deze brieven, die oorspronkelijk bestemd waren voor de verschillende Krishnamurti scholen, zullen waardevol zijn voor ouders, leraren, onderwijzers in opleiding en anderen die zich zorgen maken over het onvermogen van het onderwijssysteem om de leerlingen te stimuleren zich volledig te ontplooien met een diep gevoel van menselijke waarde en waardigheid, zodat ze wereldwijd een maatschappij kunnen creëren die gebaseerd is andere prioriteiten dan het materialisme.
7: Uitgebreide boeken
De vier delen van het 370 pagina’s tellende boek TOTAL FREEDOM zijn: Early Works, Insights into Everyday Life, Life’s Questions, en You Are The World. Ze bevatten stukken uit Krishnamurti’s Journal, Krishnamurti to Himself, The First and Last Freedom en Commentaries on Living, en onderzoeken onderwerpen als: het grootste probleem van de mensheid; de kern van Krishnamurti’s lessen; de relatie tussen Krishnamurit’s lessen en de waarheid; totale actie zonder spijt. ‘In meditatie is een beweging van grote extase. Het is de extase die aan het oog, het brein en het hart de kwaliteit van onschuld verleent. Als je het leven niet ziet als iets wat volkomen nieuw is, is het een routine, een sleur, een zinloze aangelegenheid. Meditatie is dus van het grootste belang. Het opent de deur naar het onmeetbare, het immense.’
The Awakening of Intelligence is een van de meest uitgebreide boeken met Krishnamurti’s lessen. Het bevat discussies met onder andere Jacob Needleman, Alain Naudé, Swami Venkatesananda en David Bohm. Needleman stelt vragen over de situatie van de jongeren, de rol van de leraar, de rol van traditie en hoe die zich verhoudt tot directe waarneming, en de noodzaak om bewust te zijn van een ‘kosmische dimensie’. Met Alain Naudé bespreekt Krishnamurti het probleem van goed en kwaad, de fragmentatie van het bewustzijn en de mogelijkheid van een psychologische revolutie. Venkatesananda stelt Krishnamurti belangrijke vragen over de traditionele vedantische methodes. Verder bevat het boek openbare toespraken en dialogen in New York, Chennai, Saanen en Brockwood. ‘Intelligentie verschijnt als de geest ontdekt dat hij feilbaar is, als hij ontdekt waar zijn capaciteiten liggen en waar niet.’
8: Themaboeken
Er is een uitgebreide collectie Themaboeken met lange en korte fragmenten over onderwerpen die Krishnamurti vanaf 1933 tot aan zijn dood in 1986 aansneed. In de jaren negentig werd het voor het eerst mogelijk om deze boeken samen te stellen door gericht te zoeken in de toespraken van Krishnamurti. De gekozen thema’s zijn: Conflict, Onderwijs, Angst, Vrijheid, God, Leven en dood, Leren en kennis, Liefde en eenzaamheid, Geest en denken, Natuur en milieu, en Relaties. Deze boeken met de zorgvuldig gekozen fragmenten vormen een uitstekende inleiding op deze levensproblemen en zijn daarom ideaal om dieper in te gaan op een bepaald thema.
9: Meer suggesties
De genoemde boeken vormen nog maar een kleine selectie uit alle boeken van Krishnamurti. We noemen verder nog: The Impossible Question, Can the Mind Be Quiet?, You Are the World, Krishnamurti to Himself, This Light in Oneself, Facing a World in Crisis, The Network of Thought en The Flame of Attention. In onze online winkel vindt u alle beschikbare Krishnamurti boeken en een groeiend aantal kleine boekjes.